Ճապոնիայի, Չինաստանի արդիականացման գործընթացը
Համեմատել Մուցուխիտոյին և Սուն Յաթ Սենին. որպես անհատ, իրենց գործունեությունը, բնութագրել ժամանակաշրջանը/ գրել հետազոտական աշխատանք՝ օգտագործելով օտարալեզու աղբյուրները/
1867-1868 թվականներին հեղափոխությունից հետո երկրի կառավարումը վերադարձվեց կայսերական ընտանիքին, և 15-ամյա Մուցուխիտոն հռչակվեց կայսր: Նա ստացավ Մեյձի անունը: Տոկիոն դարձավ մայրաքաղաք:
Համեմատել Ճապոնիայի և Չինաստանի 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի զարգացման արդյունքները:
XIX դ. վերջերին և XX դ. սկզբին, իրականացված բարեփոխումների շնորհիվ, Ճապոնիան թռիչքաձև զարգացում ապրեց: Երկրի տնտեսությունը և հասարակական-քաղաքական կյանքը արդիականացվեցին: Ճապոնիան տնտեսապես միավորեց, ստեղծվեց միասնական ազգային շուկա: Առաջացան մենատիրություններ, դրամատներ, ճապոնական ապրանքներն սկսեցին արտահանվել տարբեր երկրներ: Ճապոնիան սկսեց արտաքին շուկաներում հաջողությամբ մրցակցել արևմտաեվրոպական զարգացած երկրների հետ: Առաջին աշխարհամարտի մախօրյակին Ճապոնիան նույնիսկ իր զարգացման արագությամբ առաջ էր անցել ԱՄՆ-ից և Գերմանիայից: Ճապոնիայում ձևավորվեց արդյունաբերական հասարակություն: զարգացան երկաթուղային և հեռագրային հաղորդակցությունը, մեքենաշինությունը, փոստային ծառայությունը և այլն: Պետությունը հովանավորում էր տեղական ձեռներեցներինին: Ստեղծվեց ազգային տարադրամը՝ ճապոնական իենը: Փոխվեց հասարակության սոցիալական կառուցվածքը, հաստատվեց դասային հավասարություն: Մարդկանց կենսամակարդակի կտրուկ բարձրացման արդյունքում բնակչության թիվը գրեթե կրկնապատկվեց՝ հասնելով ավելի քան 72 միլիոնի:
Առաջին համաշխարհային պատերազմ
Առաջին համաշխարհային պատերազմի հետևանքներ, համաշխարհային պատմության մեջ աննախադեպ պատերազմի՝ 1914 թվականից մինչև 1918 թվականը տևած Առաջին համաշխարհային պատերազմի (ԱՀՊ) հետևանքները: Այդ պատերազմը վճռական նշանակություն ունեցավ ХХ դարի պատմության համար: Առաջին համաշխարհային պատերազմը սահմանեց այն աշխարհակարգի վերջը, որը ձևավորվել էր Նապոլեոնյան պատերազմներից հետո: Համաշխարհային զինաբախումը կարևոր գործոն էր նաև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ծագման համար: Առաջին աշխարհամարտն ամեն ինչից զատ, պատմության մեջ մտավ խաղաղ բնակչության առաջին զանգվածային սպանություններով, որոնք հետագայում ստացան «ցեղասպանություն» սահմանումը: Այդ առումով, Առաջին համաշխարհային պատերազմը հսկայական նշանակություն ունեցավ հայ ժողովրդի պատմության համար, որն ունեցավ սարսափելի աղետներ, մասնավորապես՝ Հայոց ցեղասպանությունը, որի արդյունքում հայ ազգի մեծ մասը ենթարկվեց եղեռնի, բռնի տեղահանության, բռնի կրոնափոխության ու բռնի ուրացման, իսկ պատմական Հայաստանի՝ Հայքի մեծագույն մասը անցավ օտարերկրյա տիրապետության ներքո, այդ թվում՝ Մեծ Հայքի մեծ մասը, Փոքր Հայքը, Կիլիկիա-Սիսվանը, Հայոց Միջագետքն ու Գամիրքը՝ ամբողջությամբ: Ինչպես արդարացիորեն նկատել է ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն, ակադեմիկոս Ա.Մելքոնյանը՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմում «…բնակչության թվաքանակի համեմատությամբ ոչ մի ժողովուրդ չի ունեցել այնպիսի կորուստներ, ինչպիսին հայությունը:»[1] Եվ դա, հիրավի, կարելի է նույնքան արդարացիորեն վերագրել հայության թե՛ տարածքային, թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական, թե՛ մարդկային, այդ թվում՝ և՛ խաղաղ բնակչության, և՛ զինվորականության կորուստներին:
Ազգային պետությունների առաջացումը Բալկանյան թերակղզում
Ընտրել Բալկանյան թերակղզում գտնվող որևէ պետություն, նկարագրել առաջացման գործընթացը նոր դարերում, համադրել արդի, գործող պետության հետ:
Բուլղարիա
Ներկայացնել
• աշխարհագրական դիրքը
Բուլղարիան պետություն է Հարավային Եվրոպայում՝ Բալկանյան թերակղզու արևելքում՝ Սև ծովի ափին: Մակերևույթը բազմազան է: Բալկանյան լեռները երկիրը բաժանում են 2 հավասար մասերի. հյուսիսում Ստորինդանուբյան հարթավայրն է, հարավում՝ Կազանլիկի գոգավորությունը: Երկրի հարավն ու հարավ-արևմուտքը գրավում են Ռիլա Մուսալա լեռնագագաթը, Պիրին և Ռոդոպյան լեռները: Մարիցա գետի հովտում գտնվում է Վերին Թրակյան արգավանդ դաշտավայրը:
• կրոնը
Հիմնականում իշխում է Քրիստոնեության ուղղափառ ճյուղը:
• պատմությունը
Բուլղարիայի տարածքի հնագույն բնակիչները թրակացիներն էին։ Մ․ թ․ I դ․ այն նվաճեցին հռոմեացիները։ III դ․ սկսվեց հյուսիսային բարբարոսական ցեղերի ներխուժումը Բալկաններ։ Հռոմեական կայսրության փլուզումից հետո Բուլղարիայի տարածք մտավ Արևելյան Հռոմեական կայսրության՝ Բյուզանդիայի կազմի մեջ։ VI դ․ սկզբից սկսվեց սլավոնական ցեղերի ներթափանցումը, որոնք VII դ․ կեսին դարձան գերակշռող էթնիկական տարրը։ Թրակացիների մի մասը ձուլվեց սլավոնների հետ, իսկ մյուս մասը, ինչպես նաև իլլիրիական որոշ ցեղեր, մղվեցին թերակղզու արևմտյան մասը։ VII դ․ 70-ական թթ․ Հարավային Բեսարաբիայից Բալկանյան թերակղզի ներխուժեցին պրոտոբուլղարները։ Նրանց առաջնորդ Ասպարովս խանի գլխավորությամբ ստեղծվեց սլավոնա-բուլղարական պետություն՝ այսպես կոչված Առաջին Բուլղարական թագավորությունը Բուլղարիա անունով։ Մոտ 865 թվականին քրիստոնեությունն ընդունվեց որպես պաշտոնական պետական կրոն։ Արագացավ պետության սլավոնացումը։ Աստիճանաբար վերացավ պրոտոբուլղարների ու սլավոնների միջև եղած էթնիկական տարբերությունը և կազմավորվեց միասնական բուլղար ժողովուրդը։ 894 թվականին մտցվեց սլավոնական գիրը։ Սլավոնական լեզուն դարձավ նաև եկեղեցու և պետության լեզուն։ Կախյալ գյուղացիների շահագործման ուժեղացումը, որը հետևանք էր Բյուզանդիայի դեմ Բուլղարիայի երկարատև և ծանր պատերազմների, Բոգոմիչների հուժկու հակաֆեոդալական գյուղացիական շարժման պատճառ դարձավ։ 968—971թվականներին Բուլղարիան ռուս-բյուզանդական պատերազմների ռազմաբեմ էր։ Բուլղարիայի Սամուիլ թագավորը հաջողությամբ մարտնչում էր Բյուզանդիայի դեմ, սակայն 1014 թվականին պարտություն կրեց և ընդունեց նրա տիրապետությունը։ Բուլղար ժողովուրդը ազատագրական պայքար ծավալեց։ Ուժեղացավ բոգոմիլների շարժումը։ XI դ․ 80-ական թթ․ տեղի ունեցան բոգոմիլների և պավլիկյանների ապստամբությունները։ 1185—1187 թվականներին Պյոտր և Ասենիա եղբայրների գլխավորած խոշոր ապստամբության հետևանքով տապալվեց բյուզանդական լուծը և ստեղծվեց բուլղարական նոր պետությունը՝ Երկրորդ Բուլղարական թագավորությունը (1187—1396), որն իր քաղաքական և տնտեսական բարգավաճմանը հասավ Իվան Ասենիա 11-ի (1218—1241) թագավորության շրջանում։ Նրա սահմանները տարածվում էին մինչև Սև ծով, Եգեյան ծով և Ադրիատիկ ծովերը։ 1393—1396 թվականներին Բուլղարիան նվաճեցին թուրքերը։ Բուլղարիայում հաստատվեցին թուրք, ռազմա-ավատական կարգեր։ Բուլղար ժողովրդի համար ծանր հետևանքներ ունեցավ բռնի մահմեդականացումը, որի բացառիկ դաժան ձևերից էր դևշիրմեն։ Օտար լուծը առաջ բերեց բուլղար ժողովրդի համառ դիմադրությունը, որը դրսևորվում էր հայդուկների շարժման և ապստամբությունների ձևով։ Բայց Թուրքիան դաժանորեն ճնշում էր այդ ապստամբությունները, որը և բնակչության մի մասի արտագաղթի պատճառ էր դառնում։ Բուլղար ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժումը նոր ուժով ծավալվեց XIX դ․։ Ազգային-հեղափոխական գաղափարախոսության սկիզբ դրեց Գ․ Ռակովսկին։ 1869 թվականին Վ․ Լնսկու և Լ․Կարավեչովի ջանքերով ստեղծվեց Բուլղարական հեղափոխական կենտկոմ, որը նախապատրաստեց համաբուլղարական ապստամբությունը։ Սակայն, ինչպես 1875 թվականի Սաարա Զագորայի, այնպես էլ 1876 թվականի ապրիլյան ապստամբությունը դաժանորեն ճնշվեց։ Միայն 1877—1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմում ռուսական բանակի հաղթանակը ապահովեց Բուլղարիայի ազատագրումը օսմանյան լծից։ Բուլղարիայի հյուսիսային մասում կազմվեց Թուրքիայից վասալական կախման մեջ գտնվող Բուլղարիա իշխանությունը, իսկ հարավում, Օսմանյան կայսրությանկազմում, ստեղծվեց Արևելյան Ռումելիա ինքնավար մարզը՝ սուլթանի կողմից նշանակվող քրիստոնյա գեներալ-նահանզապետով։ 1885 թվականի սեպտեմբերի 6-ին Պլովդիվի ապստամբության շնորհիվ Արևելյան Ռումելիան միացավ Բուլղարական իշխանությանը։ 1908 թվականի սեպտեմբերի 22-ին, օգտվելով Երիտթուրքական հեղափոխությունից և Թուրքիայի թուլացումից, Բուլղարիան հռչակվեց անկախ թագավորություն։ 1912—1913 թվականներին Բուլղարիան մասնակցեց Բալկանյան պատերազմներին։ 1915 թվականի հոկտեմբերի 1-ին մտավ առաջին համաշխարհային պատերազմի մեջ՝ Գերմանիայի կողմից։ 1919 թվականի Նյոյիի պայմանագրով Բուլղարիան կտրվեց Եգեյան ծովից և կորցրեց իր տարածքների զգալի մասը։ Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության ազդեցությամբ Բուլղարիայում ուժեղացավ հեղափոխական շարժումը։ 1923 թվականի հունիսի 9-ի պետական հեղաշրջման հետևանքով երկրում հաստատվեց ֆաշիստական դիկտատուրա։ 1923 թվականի սեպտեմբերյան հակաֆաշիստական ապստամբությունը, չնայած պարտությանը, քաղաքական խոշոր հետևանքներ ունեցավ երկրի համար։ Արտաքին քաղաքականության բնագավառում Բուլղարիան կողմնորոշվում էր դեպի ֆաշիստական Գերմանիան։ 1941 թվականի մարտի 1-ին գերմանական զորքերը մտան Բուլղարիա։ Բուլղար ժողովուրդը պայքար սկսեց միապետաֆաշիստական կլիկի և գերմանական զավթիչների դեմ։ 1942 թվականին Գ․ Դիմիարովի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց Հայրենական ճակատ, որը միավորում էր երկրի բոլոր հակաֆաշիստական ուժերը։ Ծավալվեց հակաֆաշիստական պարտիզանական շարժում։ 1944 թվականի սեպտեմբերի 5-ին ԽՍՀՄ պատերազմ հայտարարեց ֆաշիստական Բուլղարիային։ Հետապնդելով հիտլերյան զորքերին՝ խորհրդային բանակը 1944 թվականի սեպտեմբերի 8-ին մտավ Բուլղարիա։ Բուլղար ժողովուրդը սեպտեմբերի 9-ին ապստամբեց և տապալեց ֆաշիստական վարչակարգը։ Կազմվեց Հճ-ի կառավարություն Կ․ Գեորգինի գլխավորությամբ։ Բուլղարիայում հաստատվեց ժողովրդավարական դեմոկրատական իշխանություն։ Հճ-ի կառավարությունն անցկացրեց արմատական դեմոկրատական բարեփոխումներ։ Շուտով բուլղարական նոր բանակի զորամասերը, խորհրդային բանակի հետ միասին, ռազմական գործողություններ սկսեցին Գերմանիայի դեմ։ 1945 թվականի նոյեմբերի 18-ին տեղի ունեցան ժողովրդավարական ժողովի ընտրություններ։ 1946 թվականի սեպտեմբերի 8-ի համաժողովրդական հանրաքվեի հիման վրա վերացվեց միապետությունը և Բուլղարիան հռչակվեց ժողովրդավար հանրապետություն։ Կազմվեց Հճ-ի նոր կառավարություն՝ Գ․ Դիմիտրովի գլխավորությամբ։ 1947 թվականի փետրվարի 10-ին Բուլղարիայի հետ կնքվեց հաշտության պայմանագիր։ 1947 թվականին ընդունվեց ԲԺՀ-ի սահմանադրությունը։ Ազգայնացվեցին արդյունաբերական ձեռնարկությունները և մասնավոր բանկերը։ Բուլղարիան ՏՓԽ-ի (1949) և ՄԱԿ-ի (1955) անդամ է, Վարշավայի պայմանագրի մասնակից (1955)։
• տեսարժան վայրերը
Բուլզարիայի հիմնական հանգստավայրերն են Ալբենան, Կրանեվոն, հանրահայտ Վառնայի լողափերը:
Ամփոփել 15 նախադասությամբ
Աղբյուրը՝ Համաշխարհային պատմություն, դասագիրք, 8-րդ դասարան, էջ 107-112, համացանց
Տալ «հայրենիք», «ազատություն», «անկախություն», «ազգ, «ժողովուրդ» հասկացությունների բացատրությունը, նկարագրությունը /ըստ ձեզ, ըստ Մեծերի/գրողներ, քաղաքական գործիչներ//
Հայրենիք — «Հայրենիք» հասկացությունն ունի աշխարհագրական և հոգևոր իմաստ: Աշխարհագրական իմաստով՝ հայրենիքն այն տարածքն է, որը պատմականորեն պատկանում է տվյալ հավաքականությանը, իսկ հոգևոր տեսակետից՝ այն բնատարածքն է, որը տվյալ ազգի կամ էթնիկ հանրույթի անհատներն ընկալում են որպես իրենց ազգային կամ էթնիկ ինքնության անքակտելի մաս: Այս իմաստով՝ ազգը և հայրենիքը անբաժանելի ամբողջություն են:
ազատություն-Ուրիշի իշխանությունից զերծ լինելը, ազատ լինելը:
անկախություն- Ինքնուրույն, ուրիշ պետությունից կախում չունեցող
ազգ, ժողովուրդ- մարդիկ ովքեր ապրում են այդ պետությունում
Համեմատել Ռուսաստանը և Ավստրո-Հունգարական տերությունները, նրանց տիրապետության ներքո գտնվող ազգերի ճակատագիրը:
Հետևություն.ներկայացնել բազմազգ կայսրությունների անկման մի քանի պատճառներ:
Նատալի Շավերդյան 